19-cu əsrdə Şamaxıda gərgin bir vəziyyətin vüsət aldığı bir dövrdə həyata gözlərini açmışdı..Atası Molla Əlabbas onu mollaxanada oxutdurmuş,ərəb,fars dillərini öyrənməsinə imkan yaratmışdı..O oğlunun ruhani olmasını istəmirdi..Abbas Səhət 1894-cü ildə Məşəddə ruhani məktəbində təhsil alır..Sonra isə Tehrana gedərək orada Tibb universitetində təhsilini davam etdirir..Parisə gedərək isə təhsilini daha da təkminləşdirir..Sonradan Şamaxıya dönən Abbasın diplomu Şamaxıda tanınmır və bu da onun fəaliyyətinə bir növ əngəl olur..Bir müddət keçdikdən sonra o həkimlikdən bir qədər uzaqlaşaraq ədəbi fəaliyyətlə məşğul olmağa başlayır..Müəllim vəzifəsində işləyir..Neçə-neçə azyaşlı uşaqlar üçün dərsliklər çap etdirir..O Mahmudbəy Mahmudbəyov və Abdulla Şaiqlə bərabər 1-ci siniflər üçün sonra isə 2-ci siniflər üçün "Əlifba","Yeni məktəb" kimi kitablar çap etdirilər.. "Azərbaycan dilinin 3 illik tədrisi üçün dərslik" Mahmudbəyovla şərikli çap etdirir..Bu dərsliklərdə onun şeirləri yer alır.."Cücələrim","Yaz səhəri" və s..
Abbas Səhət romantik şair olmuşdur..16 yaşından poeziya ilə sıx bağlı olan bu şəxs təbiət tərənnümlərinə şeirlərində böyük yer vermişdir..Onun tərcümə etdiyi əsərlərə də baxsaq əsasən təbiətin tərənnümünə həsr olunmuş əsərləri tərcümə etdiyini görərik.Krılov,Höte,Puşkin,Lermantov,Qorki kimi ədiblərin əsərlərini dilimizə tərcümə etmişdir..
Abbas Səhətin bu fikri,amalı mənim çox xoşuma gəldi..O ana dilini qorumağa millətini səsləyərək bu ideanı irəli sürürdü..O düşünürdü ki,evlərdə uşaqların tərbiyəsi ilə məşğul olan mürəbbiyələrin xarici olması,uşaqlar ilə ilk yaşlarından rusca,fransızca danışılması onları mədəniləşdirməz məhv edər..Onun həyatında ana dilini qoruyub saxlamaq aparıcı olmuşdur..Onun həmçinin publisist məqalələri də olmuşdur.. "Dəbistan", "Molla Nəsrədiin" kimi jurnallarda öz ədəbi fəaliyyətini daima inkişaf etdirmişdir..O.məhəmməd Hadi,Mirzə Ələkbər Sabir,Mahmudbəy Mahmudbəyov,Fridun bəy Köçərli,Qənizadə,Abdulla Şaiq ilə yaxından dost olumuşdur..Belə ki,hətta M.Ə.Sabir ölüm döşəyində olduğu bir müddətdə Abbas Səhətə məktub yazaraq əsərlərinin çap olunacağına ümid bəslədiyini,ondan bu işi yerinə yetirəcəyini gözlədiyini deyir..
Abba Səhətin 1912-ci ildə tərcümələrindən ibarət "Qərb günəşi" kiabı da çap ounur..
Onun uşaq şeirləri : "Tənbəl",Qaranquş balaları","Qış" ,"Aşpaz və pişik","Bir məktəbdə imtahan","Ana və oğul", "Ana və bala", "Ayı və şir", "Ayı və arılar" .
Komediyaları : "Kasıblıq eyib deyil", "Neft fontanı"
Məqalələri : "Yeni poeziya necə olmalıdır?"
Şeirləri : "Poetik nitq", "Azadlığa mədhiyyə", "Oyanışın səsi".
Poemaları: "Şair, muza və şəhərli", "Əhmədin şücaəti".
...və 1928-ci il..Daşnakların çarizmin əli ilə azərbaycanlılara divan tutduğu bir dövr..Belə ki,bu dövrdə Abbasın evinə bəzii çar əleyhinə olan yazılar aşkar olunaraq müsadirə edilir..Bu onun göstəricisidir ki,Abbas Səhhət həmçinin də təbliğat,təşviqat işləri ilə də məşğul olmuşdur..
Həmçinin də 1918-ci ildə öz yurd-yuvasından-Şamaxıdan didərgin düşür..Onu bu iki əhvalatlar dərindən sarsıdır..Gəncəyə pənah aparır..Qayınatasıgil burada yaşadıqlarından onlara sığınır..Amansız yatalaq xəstəliyinə düçar olur..Xəstəliyi onu şam kimi əridir..və vəba xəstəliyindən Gəncə şəhərində vəfat edir..sən taleyin qəribə oyununa bax ki,yaşlı atası da onun qəbrini ziyarət etdiyi vaxt çuxura düşərək rəhmətə gedir..Ardından xəstəlikdən qardaşı,qızı,anası sonra da yoldaşı vəfat edir..
..və 1929-cu ildə Ə.Seyidzadə onun qəbrin aşkara çıxardır...və büstü qoyulur..
Mən Abbas Səhətin bu dərdli-qəmli həyatını araşdırarkən çox mütəssir oldum..Ağrılı-acılı həyata məxsus olan,həyatdan tez köçüb gedən,nakam həyatı ilə insanları duyğulandıran,ədəbiyyatımıza böyük töhfələr verən şairimizin həyatını gəlin hamımız bilək və gəcək nəsillərə ötürək..Axı onlar bizim milli irslərimizdi..
Abbas Səhət romantik şair olmuşdur..16 yaşından poeziya ilə sıx bağlı olan bu şəxs təbiət tərənnümlərinə şeirlərində böyük yer vermişdir..Onun tərcümə etdiyi əsərlərə də baxsaq əsasən təbiətin tərənnümünə həsr olunmuş əsərləri tərcümə etdiyini görərik.Krılov,Höte,Puşkin,Lermantov,Qorki kimi ədiblərin əsərlərini dilimizə tərcümə etmişdir..
Abbas Səhətin bu fikri,amalı mənim çox xoşuma gəldi..O ana dilini qorumağa millətini səsləyərək bu ideanı irəli sürürdü..O düşünürdü ki,evlərdə uşaqların tərbiyəsi ilə məşğul olan mürəbbiyələrin xarici olması,uşaqlar ilə ilk yaşlarından rusca,fransızca danışılması onları mədəniləşdirməz məhv edər..Onun həyatında ana dilini qoruyub saxlamaq aparıcı olmuşdur..Onun həmçinin publisist məqalələri də olmuşdur.. "Dəbistan", "Molla Nəsrədiin" kimi jurnallarda öz ədəbi fəaliyyətini daima inkişaf etdirmişdir..O.məhəmməd Hadi,Mirzə Ələkbər Sabir,Mahmudbəy Mahmudbəyov,Fridun bəy Köçərli,Qənizadə,Abdulla Şaiq ilə yaxından dost olumuşdur..Belə ki,hətta M.Ə.Sabir ölüm döşəyində olduğu bir müddətdə Abbas Səhətə məktub yazaraq əsərlərinin çap olunacağına ümid bəslədiyini,ondan bu işi yerinə yetirəcəyini gözlədiyini deyir..
Abba Səhətin 1912-ci ildə tərcümələrindən ibarət "Qərb günəşi" kiabı da çap ounur..
Onun uşaq şeirləri : "Tənbəl",Qaranquş balaları","Qış" ,"Aşpaz və pişik","Bir məktəbdə imtahan","Ana və oğul", "Ana və bala", "Ayı və şir", "Ayı və arılar" .
Komediyaları : "Kasıblıq eyib deyil", "Neft fontanı"
Məqalələri : "Yeni poeziya necə olmalıdır?"
Şeirləri : "Poetik nitq", "Azadlığa mədhiyyə", "Oyanışın səsi".
Poemaları: "Şair, muza və şəhərli", "Əhmədin şücaəti".
...və 1928-ci il..Daşnakların çarizmin əli ilə azərbaycanlılara divan tutduğu bir dövr..Belə ki,bu dövrdə Abbasın evinə bəzii çar əleyhinə olan yazılar aşkar olunaraq müsadirə edilir..Bu onun göstəricisidir ki,Abbas Səhhət həmçinin də təbliğat,təşviqat işləri ilə də məşğul olmuşdur..
Həmçinin də 1918-ci ildə öz yurd-yuvasından-Şamaxıdan didərgin düşür..Onu bu iki əhvalatlar dərindən sarsıdır..Gəncəyə pənah aparır..Qayınatasıgil burada yaşadıqlarından onlara sığınır..Amansız yatalaq xəstəliyinə düçar olur..Xəstəliyi onu şam kimi əridir..və vəba xəstəliyindən Gəncə şəhərində vəfat edir..sən taleyin qəribə oyununa bax ki,yaşlı atası da onun qəbrini ziyarət etdiyi vaxt çuxura düşərək rəhmətə gedir..Ardından xəstəlikdən qardaşı,qızı,anası sonra da yoldaşı vəfat edir..
..və 1929-cu ildə Ə.Seyidzadə onun qəbrin aşkara çıxardır...və büstü qoyulur..
Mən Abbas Səhətin bu dərdli-qəmli həyatını araşdırarkən çox mütəssir oldum..Ağrılı-acılı həyata məxsus olan,həyatdan tez köçüb gedən,nakam həyatı ilə insanları duyğulandıran,ədəbiyyatımıza böyük töhfələr verən şairimizin həyatını gəlin hamımız bilək və gəcək nəsillərə ötürək..Axı onlar bizim milli irslərimizdi..
Möhtəşəm "Vətən" şeiri..
Könlümün sevgili məhbubu mənim,
Vətənimdir, vətənimdir, vətənim.
Məni xəlq eyləmiş əvvəlcə Xuda,
Sonra vermiş vətənim nəşvü nüma.
Vətənim verdi mənə namü nəmək,
Vətəni məncə unutmaq nə demək?!
Anadır hər kişiyə öz vətəni:
Bəsləyib sinəsi üstündə onu.
Südüdür ki, dolanıb qanım olub,
O mənim sevgili cananım olub.
Saxlaram gözlərim üstə onu mən,
Ölərəm, əldən əgər getsə vətən.
Vətənin ne’məti nisyan olmaz,
Naxələflər ona qurban olmaz.
Vətən – əcdadımızın mədfənidir,
Vətən – övladımızın məskənidir.
Vətənin sevməyən insan olmaz,
Olsa, o şəxsdə vicdan olmaz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder